Na początku każdego szkolenia medialnego pytam uczestników co sądzą o dziennikarzach i mediach. Rzadko słyszę pozytywne opinie, ale w trakcie szkolenia – kiedy poznają tajniki mediów i nabierają pewności siebie w kontaktach z dziennikarzami – powoli zmieniają zdanie na lepsze.

Reporterzy są mistrzami w zadawaniu pytań i docieraniu do sedna sprawy. Nawet najbardziej doświadczony rozmówca musi stale mieć się na baczności i uważać, by nie powiedzieć czegoś, co mu zaszkodzi.

Czasem pytania są nieprzyjemne, czasem agresywne, czasem nawet obraźliwe, na przykład "Dlaczego myśli pan tylko o sobie?", "Jak długo zyski będą ważniejsze od ochrony środowiska?", "Rządzicie już tyle lat. Jak można było tego nie dopilnować?".

Czego się nie robi, żeby zdobyć ciekawą informację, prawda?

Oto 10 podchwytliwych reporterskich pytań:

1. Pierwsze pytanie

Zgodziłeś się na wywiad na konkretny temat, ale reporter zaczyna od zupełnie innej kwestii. Taki scenariusz jest bardzo prawdopodobny w lokalnych stacjach radiowych. Dziennikarze mają mało czasu na przygotowanie się do wywiadu, bo do dwugodzinnego porannego programu zapraszają nawet 10 gości.

Czasem dziennikarz chce w ten sposób zaskoczyć rozmówcę. "Widzę, że chodził pan do takiej i takiej szkoły, ale nikt tam pana nie pamięta. Dlaczego?" albo "Co pan sądzi o wynikach naszych sportowców na Olimpiadzie w Soczi?".

2. Pytanie na rozgrzewkę

Pierwsze pytanie czasem brzmi niewinnie: "Wspaniale pan wygląda. Opalona twarz, znakomita figura, roześmiane oczy. Był pan na urlopie?" Opowiadasz o zimowej eskapadzie z rodziną na Karaiby lub dwóch tygodniach na nartach w Dolomitach – było wspaniale.

Kłopot w tym, że w artykule, który leży przed dziennikarzem można przeczytać, że Twoi pracownicy od dwóch lat nie dostali podwyżki i szykują się zwolnienia.

Reporter może wykorzystać wszystko, co powiesz – także przed "oficjalnym" rozpoczęciem wywiadu.

3. Sugerowanie odpowiedzi

Dziennikarze czasem używają w pytaniach negatywnych wyrażeń. Rozmówca odrzucając oskarżenie powtarza jego treść. Na przykład, "Czy to pana nie denerwuje?" "Nie powiem, że to mnie nie denerwuje..." I dziennikarz ma już gotowy cytat do wykorzystania w artykule.

Nie powtarzaj negatywnych wyrażeń.

4. Spekulacje

Reporterzy mają bzika na punkcie przyszłości – chcą wiedzieć co będzie jutro. Odpowiedź na pytanie "Co by było gdyby..." jest ciekawa dla mediów, ale ryzykowna dla rozmówcy. Nawet pytanie: "Jakich zysków spodziewacie się w tym roku?" może przysporzyć wiele kłopotów.

Snucie hipotez o tym, co się może wydarzyć i jakie wywoła skutki jest szczególnie niebezpieczne w sytuacji kryzysowej. Jeśli czegoś nie wiesz, nie mów o tym.

5. Pytanie dwuczęściowe

Dziennikarz czasem zadaje pytanie z tezą. Na przykład, "Wiem, że szykujecie premierę nowego produktu. Jak to zmieni rynek w ciągu pół roku?" lub "Firma zwolni wkrótce część załogi. Wszyscy o tym wiemy. Jakie to wywoła skutki na lokalnym rynku pracy?"

Dobrze jeśli teza jest prawdziwa. Jeżeli jednak tak nie jest, sprostuj ją przed udzieleniem odpowiedzi.

6. Osobiste pytanie

Przekazałeś oficjalne stanowisko swej organizacji – sprawnie, rzeczowo i przekonująco.

Dziennikarz w kolejnym pytaniu chce poznać Twoje osobiste zdanie: "Czy chciałby pan mieszkać w sąsiedztwie elektrowni atomowej/hipermarketu/autostrady?" Albo "Co pan ostatnio zrobił dla bezdomnych?"

7. Dodatkowe szczegóły

Dziennikarz prosi o dodatkowe informacje. Nie ma sprawy. Ale jak chce je wykorzystać? Czy jako źródło pojawi się Twoja firma czy Ty sam? Czy to wymaga skomentowania poczynań konkurencji czy przekazania poufnych danych handlowych?

To, co przekażesz jako uzupełnienie głównego przesłania może – ku Twemu ogromnego zaskoczeniu – zdobyć miano sensacyjnej informacji.

8. Często powtarzane pytanie

Dziennikarz zadaje trudne pytanie, na które odpowiadasz zgodnie z wybraną taktyką. Niezadowolony z odpowiedzi pyta o to samo w inny sposób. Albo wraca do tej kwestii po kilku innych pytaniach. Przeprasza i ponownie powtarza pytanie. I tak w kółko Macieju.

Dziennikarz wie, że ludzie pytani o to samo kilka razy z rzędu (z nudy, grzeczności lub obydwu tych powodów) zmieniają trochę treść odpowiedzi. A to zachęca go do drążenia tematu i tropienia nieścisłości. "Przed chwilą mówił pan coś innego..."

9. Zaskoczenie

Kiedy wydaje się, że odpowiedziałeś już na wszystkie pytania, reporter nagle przechodzi do zupełnie innego tematu.

Ponieważ są to ostatnie minuty wywiadu, odpowiedz krótko i ogólnie i szybko przejdź w podsumowaniu do jednego z kluczowych komunikatów.

10. Ostatnie pytanie

Dziennikarz zadał serię trudnych, ale rzeczowych pytań – na wszystkie dobrze odpowiedziałeś. Odłożył długopis i dyktafon. Pada ostatnie pytanie: "Naprawdę wszystko pan mi powiedział?", "Może umówimy się na kolejny wywiad za miesiąc, jeżeli nadal pan będzie ministrem?", "Podoba się panu projekt nowej ustawy krytykowanej gremialnie przez opozycję?"

Zostawienie najgorszego pytania na koniec kiedy masz mało czasu na tłumaczenie lub obronę to stara sztuczka nieprzyjemnych dziennikarzy – nie daj się zaskoczyć w ostatniej minucie wywiadu.